Leegstand

Leegstand verwijst naar de situatie waarin een woning of gebouw niet bewoond of gebruikt wordt. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals een woning die te huur of te koop staat, een verouderd pand dat niet meer voldoet aan moderne eisen, of speculatie waarbij investeerders panden langdurig onbenut laten. Leegstand kan tijdelijk zijn, maar in sommige gevallen jarenlang voortduren.

Een praktijkvoorbeeld van leegstand

Stel je een rij karakteristieke jaren '30 woningen voor aan de rand van een dorp. Vroeger speelden kinderen op straat en kenden buren elkaar bij naam. Maar de afgelopen jaren zijn veel jonge gezinnen verhuisd naar de stad, op zoek naar werk en voorzieningen.

Nu staan meerdere huizen leeg, de tuinen zijn overwoekerd en de gordijnen verkleurd. Dit is een voorbeeld van hoe leegstand de dynamiek van een buurt kan veranderen en zelfs verloedering kan veroorzaken.

De impact van leegstand op de samenleving

1. Verminderde leefbaarheid

Voor bewoners kan leegstand nadelige gevolgen hebben. Leegstaande woningen kunnen verwaarloosd raken en overlast veroorzaken, bijvoorbeeld door ongedierte, vandalisme of krakers. Dit kan de sociale cohesie in een buurt verminderen, omdat er minder buren en gemeenschapsactiviteiten zijn.

2. Waardevermindering van vastgoed

Leegstand heeft ook economische gevolgen. Volgens een rapport van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) leidt langdurige leegstand vaak tot een waardedaling van omliggende panden van 5% tot 15%. Dit maakt het lastiger voor huiseigenaren om hun woning te verkopen en kan investeerders ontmoedigen om in de buurt te investeren.

3. Onevenwichtige woningmarkt

Ondanks de krapte op de woningmarkt telt Nederland volgens de laatste cijfers van het Kadaster en het CBS meer dan 200.000 leegstaande woningen. Dit toont aan dat leegstand niet alleen een gevolg is van een gebrek aan vraag, maar ook van structurele problemen zoals bureaucratische regelgeving en speculatie.

Wat wordt er gedaan om leegstand tegen te gaan?

Om leegstand te bestrijden, nemen overheden en gemeenten verschillende maatregelen:

1. Herbestemming van leegstaande panden

Leegstaande gebouwen worden steeds vaker getransformeerd naar nieuwe bestemmingen. Een succesvol voorbeeld hiervan is de herontwikkeling van oude kantoren tot woonruimtes in steden als Rotterdam en Amsterdam. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is in de afgelopen tien jaar ruim 2 miljoen m² kantoorruimte getransformeerd naar woningen.

2. Tijdelijke verhuur via de Leegstandwet

De Leegstandwet biedt eigenaren de mogelijkheid om een woning tijdelijk te verhuren zonder de bescherming van het reguliere huurrecht. Dit helpt niet alleen om leegstand te verminderen, maar biedt ook flexibele woonoplossingen voor huurders.

Praktijkvoorbeeld:
In Utrecht heeft de gemeente actief leegstaande woningen in kaart gebracht en eigenaren aangemoedigd deze onder de Leegstandwet te verhuren. Hierdoor zijn binnen een jaar honderden woningen opnieuw in gebruik genomen.

3. Antikraakbewoning

Om verloedering te voorkomen, worden sommige panden tijdelijk in gebruik gegeven als antikraakwoningen. Dit biedt goedkope woonruimte aan huurders en voorkomt vandalisme.

In Nederland is er ondanks de krappe woningmarkt veel sprake van leegstand. Hoe dat zit, lees je hier.

Wat wordt er gedaan tegen leegstand?

Om leegstand te bestrijden, nemen overheden en gemeenten vaak maatregelen om het gebruik van leegstaande panden te stimuleren. Dit kan onder meer het bevorderen van herbestemming van leegstaande gebouwen zijn transformatie naar sociale huurwoningen, bedrijfsruimten of culturele voorzieningen.

Antikraakwoningen

Ook worden leegstaande panden soms ingezet als antikraakwoning. Soms worden er leegstandsheffingen of boetes opgelegd aan eigenaren van leegstaande panden, om hen aan te moedigen de woningen of gebouwen te verhuren, verkopen of te renoveren.

De Leegstandwet

De Leegstandwet biedt eigenaren van leegstaande woningen de mogelijkheid om deze tijdelijk te verhuren dankzij een leegstandwetvergunning. Dit helpt om leegstand van woningen te verminderen en biedt tegelijkertijd een oplossing voor de woningnood.

Tijdelijke verhuurmogelijkheid

Door deze tijdelijke verhuurmogelijkheid kunnen eigenaren hun woning flexibel inzetten, terwijl huurders een tijdelijke woonoplossing krijgen in anders onbenutte panden. Het is dus een win-win situatie en een effectieve manier om leegstand te bestrijden.

Lees meer over de Leegstandwet

Interesse in tijdelijke verhuur via de Leegstandwet? Lees meer in onze blog over dit onderwerp!

Oplossingen voor leegstand

Het aanpakken van leegstand vereist creatieve en effectieve strategieën. Hier zijn enkele oplossingen die kunnen helpen bij het verminderen van leegstaande panden en het revitaliseren van gemeenschappen.

1. Tijdelijke verhuur

• Antikraak: Het tijdelijk verhuren van leegstaande panden aan antikraakbewoners kan leegstand voorkomen en gebouwen beschermen tegen verloedering.
• Pop-up initiatieven: Leegstaande winkelpanden kunnen tijdelijk worden gebruikt voor pop-up winkels, galerieën of andere tijdelijke projecten.

2. Herbestemming van panden

• Woonruimte creëren: Leegstaande kantoren en industriële panden kunnen worden omgebouwd tot woonruimte, wat helpt bij het verminderen van woningtekorten.
• Culturele en maatschappelijke functies: Gebouwen kunnen een nieuwe bestemming krijgen als culturele centra, bibliotheken of gemeenschapsruimtes.

3. Overheidsmaatregelen

• Subsidies en belastingvoordelen: Overheden kunnen eigenaren stimuleren om leegstand aan te pakken door subsidies en belastingvoordelen aan te bieden voor renovatie en herbestemming.
• Leegstandsheffing: Sommige gemeenten voeren een leegstandsheffing in om eigenaren te motiveren hun panden in gebruik te nemen of te verkopen.

Conclusie

Leegstand is een complex probleem met zowel economische als sociale gevolgen. Door middel van tijdelijke verhuur, herbestemming van panden en overheidsmaatregelen kunnen oplossingen worden gevonden die bijdragen aan het verminderen van leegstand en het verbeteren van de leefbaarheid in gemeenschappen.

Veelgestelde vragen

Hoe lang mag je huis leegstaan?

In Amsterdam moet leegstand van een woning na 6 maanden gemeld worden bij de gemeente​​. Voor tijdelijke verhuur onder de Leegstandswet geldt een initiële vergunningsduur van maximaal twee jaar, die verlengd kan worden tot in totaal vijf jaar. Bij speciale omstandigheden kan deze periode langer zijn

Wat is de boete voor leegstand?

De hoogte van de boete voor leegstand hangt af van verschillende factoren, waaronder:

• De gemeente: De hoogte van de boete kan per gemeente verschillen. In de meeste steden bedraagt de boete voor particuliere huiseigenaren € 2.500 en voor professionele verhuurders € 5.000 per woning. In sommige steden, zoals Amsterdam, kan de boete oplopen tot € 9.000 voor professionele verhuurders.
• De duur van de leegstand: De hoogte van de boete kan ook afhangen van hoe lang de woning al leegstaat. In sommige steden is er een lagere boete voor woningen die minder dan een jaar leegstaan.
• De reden voor de leegstand: Er zijn soms vrijstellingen of opschortingen mogelijk voor de boete. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als de woning gerenoveerd wordt, of als u de woning net heeft gekocht.